Björn Soenens (1968) is VS-correspondent voor de VRT. Hij schreef al enkele boeken over de Verenigde Staten. Met De lengte van een oceaan brengt hij de alledaagse Amerikaanse realiteit zeer dichtbij. Het is een omvangrijk, actueel werk waarin hij verschillende aspecten van een complexe samenleving onder de loep neemt. Een boek dat zeker een recensie verdient op de dag dat Donald Trump en Joe Biden de degens kruisen.
Persoonlijke verhalen
In De Lengte van een oceaan vertelt Björn Soenens de persoonlijke verhalen van gewone Amerikanen. Je maakt kennis met Mexicaanse immigranten die niet welkom zijn in Trumps Amerika en leest schrijnende verhalen over de Amerikaanse drugsepidemie of over studenten die zich diep in de schulden steken om te kunnen studeren. Björn Soenens gunt ons ook een blik op zijn eigen leven, het leven van een correspondent aan de overkant van de oceaan.
“Soms moet je als correspondent een brandstichter zijn. Als een schrijver die vuur maakt met de pen. Correspondent zijn, is veel meer dan inzicht verschaffen in een vreemde samenleving. Het is ook als een inlevende antropoloog heel hard laten zien hoe het leven écht is. Tonen wat de realiteit is achter de cijfers.“
Avontuur Amerika
Het boek is mooi opgebouwd. In ‘Avontuur Amerika‘ volg je de correspondent tijdens zijn reportages. In ‘Langzame opmerkingen in een snelle tijd’ lees je zijn interessante essays over hedendaagse kwesties zoals de plasticvervuiling van de oceanen of de vele schietpartijen in Amerikaanse scholen. In andere delen leer je de Amerikaanse presidenten (Nixon, Carter, Reagan,…) en iconen zoals kunstenaar Andy Warhol of opperrechter Ruth Bader Ginsburg beter kennen. Leuk om te lezen zijn de ‘New York Stories’ waarin je de thuisstad van de auteur ontdekt. En dan zijn er nog de persoonlijke verhalen over het gemis op een ander continent, met enkele ontroerende passages over de band met zijn moeder en een wondermooie brief aan zijn overleden vader.
“Thuis, dat zijn enkele van mijn lievelingsboeken, een paar ingekaderde herinneringen op een kastje, of aan de muur genageld. Een paar zwevende ankerpunten in mijn hoofd en mijn hart.”
Versnipperd Amerika
Er zijn twee Amerika’s. De kloof tussen arm en rijk kent een spectaculaire groei en de middenklasse lijkt te verdwijnen. De auteur legt aan de hand van sprekende beelden de breuklijnen in het land bloot. Conservatief versus progressief, blank versus zwart. Een groot deel van de bevolking leeft in dunbevolkte gebieden waar het verval overal de kop opsteekt en een bezoek aan de McDonald’s voor vele gezinnen het hoogtepunt van de week vormt. Zij voelen zich in de steek gelaten en aangetrokken tot het nationalistisch en populistisch gedachtengoed van Trump.
“Het voelt als een uppercut uit de onderbuik van de samenleving. De consensus verschuift richting onverdraagzaamheid. Het misprijzen van de elite tegenover de kleine man is als een boemerang teruggekeerd. Mensen wegzetten als deplorabel helpt niet. Angst en nijd zijn de aandrijfmotoren van het politieke leven.”
Ontwikkelingsland
De auteur durft diep te graven en is vaak getuige van de erbarmelijke toestand waarin het land zich bevindt. De American Dream valt in duigen. De verhalen grijpen echt naar de keel, soms lijkt de VS wel een ontwikkelingsland, met schrijnende armoede en een lamentabele gezondheidszorg. Toch geeft Björn Soenens ook blijk van een enorme liefde voor dit land vol contrasten.
“Er worden meer dan driehonderd talen gesproken en al die pareltjes van etnische invloeden zijn te merken aan Amerika: het eten, het drinken, de muziek, de film. Een onvoorstelbare diversiteit, die je op weinig andere plekken in de wereld aantreft. Door heel Amerika vindt een voortdurende kruisbestuiving plaats, een verre van ordelijke, maar wel redelijk vreedzame aanraking tussen mensen en culturen. Identiteiten worden voortdurend door elkaar geklutst en klonteren telkens weer op nieuwe manieren samen.”
Boeiende reis
In De lengte van een oceaan neemt Björn Soenens je mee op een boeiende reis door Amerika. Als geen ander slaagt hij erin de Amerikaanse samenleving te fileren. Soms valt hij wel in herhaling (zeker als je al eens een ander boek van hem las), maar het is hem vergeven. Zijn gedetailleerde schets van een land vol tegenstellingen leidt tot nieuwe inzichten. Zijn fraaie schrijfstijl en persoonlijke, empathische aanpak dragen bij tot de zeer aangename leeservaring. Een aanrader!
2020 – Uitgeverij De Arbeiderspers – 488 blz.