Mohamed Mbougar Sarr (1990) is een Senegalese schrijver. Hij trok naar Frankrijk om er literatuur en filosofie te studeren. Hij woont en werkt in Parijs. In 2014 debuteerde hij met La Cale, een novelle over de slavenhandel. De diepst verborgen herinnering van de mens is zijn vierde roman, en de eerste die in een Nederlandse vertaling verschijnt. In 2021 won hij met het boek de Prix Concourt als jongste winnaar sinds 1976.
Labyrint
Diégane Faye is een jonge Senegalese schrijver die in Parijs woont. Op een dag krijgt hij een literaire cultklassieker uit 1938 in handen: Het labyrint der onmenselijkheid van de Senegalese schrijver T.C. Elimane. Elimane werd na de verschijning van zijn roman ‘de zwarte Rimbaud’ genoemd. Als hij door enkele recensenten van plagiaat wordt beschuldigd verdwijnt Elimane van de aardbol. Tachtig jaar later gaat Diégane Faye op zoek naar de mysterieuze schrijver. De queeste van Diégane leidt de lezer van Parijs naar Amsterdam, van de literaire salons in Buenos Aires naar het kosmopolitische Dakar en het Senegalese platteland.
“Van een schrijver en zijn werk kun je in elk geval dit weten: samen begeven ze zich door het volmaakste labyrint dat je je kunt voorstellen, een lang cirkelvormig traject, waarop hun bestemming samenvalt met hun vertrekpunt: de eenzaamheid.”
Ingenieuze raamvertelling
De diepst verborgen herinnering van de mens is zeker niet de meest toegankelijke roman. Het boek is uitdagend en vergt veel van haar lezers, maar geeft ook heel veel terug. De diepst verborgen herinnering van de mens heeft een complexe structuur met lange en pompeuze zinnen. Er zijn veel personages en sprongen in tijd en ruimte waardoor je er steeds je gedachten moet bijhouden. Tegelijk kun je ook grenzeloos genieten van de rijke taal, de originele beelden en de vertelkracht van Sarr. De auteur mixt verschillende literaire genres en verteltradities tot een ingenieuze raamvertelling waarin elk verhaal een nieuw verhaal creëert.
“In elke hoofdrolspeler van dit verhaal zat een barst. En daaruit schoot als een felle lichtstraal een existentiële vraag naar buiten, zo fel dat hij eenieder verblindde die beweerde hem te kunnen ontcijferen.”
Onvoorspelbare koers
In De diepst verborgen herinnering van de mens fileert Sarr de westerse literatuur en de literaire kritiek. Hij onderzoekt de positie van de Afrikaanse schrijver in het westerse literaire landschap. Hij neemt journalisten en recensenten op de korrel, die maar al te graag focussen op de (culturele) identiteit van de schrijver, die in hokjes denken, terwijl ze het eigenlijk zouden moeten hebben over de artistieke waarde van het literaire werk. Sarr schrijft over (post)kolonialisme, migratie, racisme en politiek, maar ook over vriendschap, liefde en seks. Hij is een lefgozer met een unieke stem. De diepst verborgen herinnering van de mens is een magische trip vol onvoorziene wendingen. Het boek is al even onvoorspelbaar als het leven zelf.
“Als je trouw blijft aan een in de loop der tijden verkalkt zelf, draai je je niet zomaar een rad voor ogen, maar lijd je wat mij betreft aan een blindheid waar het leven de spot mee drijft – het leven met zijn onvoorspelbare koers, zijn onzekerheden, zijn omstandigheden die soms waarden en principes vermalen waarvan je meende en beweerde dat ze onvergankelijk waren.”
Ode aan de literatuur
Mohamed Mbougar Sarr schreef met De diepst verborgen herinnering van de mens een overweldigende totaalroman. Hij construeerde een intrigerend web van verhalen met een ingenieuze compositie. Sarr is onmiskenbaar een groot talent. Hij is een geboren verhalenverteller die zijn fantasie de vrije loop laat en toch nergens de greep op het verhaal verliest. Hij schreef een onvergetelijke roman, rijk aan taal en thema’s, magische elementen en verrassende plotwendingen. De diepst verborgen herinnering van de mens is een zinderende ode aan de literatuur en het schrijverschap.
“De schoonheid hier heeft geen ander doel dan de ogen te overweldigen, die alle pracht nooit kunnen bijhouden. Aan weerszijden van de weg flonkeren waterpoelen, waarin de zon zich nog even mag spiegelen voordat hij verzinkt.”
2022 – Uitgeverij Atlas Contact – 464 blz. – Vertaling: Jelle Noorman