Jaap Robben (1984) is een Nederlandse schrijver, dichter en theatermaker. Sinds 2004 publiceert hij poëzie, verhalenbundels en jeugdboeken. Birk, zijn eerste roman voor volwassenen, verscheen in 2014. Het boek werd bekroond met de Nederlandse Boekhandelsprijs. Zijn tweede roman, Zomervacht, haalde de longlist van de International Booker Prize. In 2022 verscheen Schemerleven, een tedere en hartverscheurende roman over liefde, moederschap en verlies.
Dieptevrees
De jonge, vrijgevochten Frieda Tendeloo ontmoet op een koude decemberdag in 1963 de getrouwde Otto Drehmann tussen de ijsschotsen van de dichtgevroren Waal. Ze beleven een kortstondige, onstuimige liefde. Wanneer Frieda zwanger blijkt te zijn breekt de hel los. De jonge vrouw wordt verstoten door haar ouders, verliest haar job en gaat gebukt onder armoede en schaamtegevoelens. Jarenlang zwijgt ze over haar verleden en haar grote verdriet. Als ze op 81-jarige leeftijd haar man Louis verliest en in een verzorgingstehuis belandt, komen de herinneringen boven water drijven.
“In de luwte van een open plek tussen de schotsen slaagde de zon er zelfs in om me zacht te verwarmen. Blijkbaar was ik een van de eerste bezoekers hier, want dit stuk ijsplaat was nog glad en donker. De diepte eronder was zwart, er kriebelde een soort hoogtevrees door mijn buik bij de gedachte aan de meters water waar ik nu bovenop stond. Al zou dat eerder dieptevrees moeten heten. Misschien was de rivier inmiddels wel tot op de bodem bevroren.”
Inlevingsvermogen
Robben situeert zijn verhaal in het Nijmegen van het begin van de jaren 60. Frieda groeit op in een oerconservatief gezin waar meneer pastoor moet komen bemiddelen bij een ongewenste zwangerschap. Robben schrijft zuiver en beheerst, met heel veel gevoel. Hij is een uitstekende observator en doorspekt zijn roman met rake dialogen en prachtige beschrijvingen van de natuur. Hij geeft ook blijk van een groot inlevingsvermogen in de leefwereld van zijn vrouwelijk hoofdpersonage. Hierdoor zit je als lezer volledig in het verhaal en sluit je Frieda langzaam maar zeker in je hart.
“Otto parkeerde half in de berm en zette de motor uit. De lage septemberzon zette het water van de Maas inmiddels in brand, de oude beuken rond het stadje kleurden aarzelend geel. Kraaien cirkelden om de kerktoren heen. Ik vond het haast onvoorstelbaar dat dit alles ook bestond wanneer wij niet in de buurt waren, wanneer wij er niet naar keken.”
Onvergetelijk
Met Schemerleven schreef Jaap Robben een kwetsbare en gevoelige roman. Het verhaal is perfect gedoseerd en meesterlijk opgebouwd. Robben onthult stap voor stap de details van een verzwegen verleden. Door het gebruik van enkele zorgvuldig gekozen symbolen, zoals de nachtvlinder en de lidcactus, vallen de puzzelstukjes mooi in elkaar. Er staat geen woord te veel in het boek. Met korte, treffende zinnen wekt Robben zijn personages én de vroege jaren 60 tot leven. Schemerleven is een onvergetelijke roman over een tragische liefde die lang blijft nazinderen.
“En jij? Jij hoeft niets te doen. Het alleen maar vergeten.”
2022 – Uitgeverij De Geus – 310 blz.