Hanya Yanagihara (1974) is een Amerikaanse schrijfster van Hawaiiaanse afkomst. Ze werd geboren in Los Angeles, studeerde in Hawaii en debuteerde in 2013 met Notities uit de jungle. In 2015 volgde de internationale bestseller Een klein leven, een groots epos over misbruik en de kracht van vriendschap. Naar het paradijs verscheen in 2022. In deze ambitieuze roman loodst Yanagihara je door drie eeuwen en drie alternatieve versies van Amerika.
Washington Square
Naar het paradijs bestaat uit drie delen, drie totaal verschillende verhalen die zich afspelen in een ander tijdperk. In elk deel hebben de personages dezelfde namen en wonen ze in hetzelfde huis op Washington Square in New York. Dit kan wat verwarrend zijn omdat je automatisch op zoek gaat naar verbanden tussen de verhaallijnen die niet altijd te vinden zijn. In het eerste deel maak je een reis naar het einde van de 19e eeuw. Het is 1893 en New York maakt deel uit van de ‘Vrije Staten’. Homoseksualiteit is er volledig ingeburgerd. De kleurloze David Bingham woont bij zijn grootvader en geeft tekenles aan kinderen in een weeshuis. Zijn rijke bankiersfamilie wil hem uithuwelijken aan de welgestelde weduwnaar Charles. Hij wordt echter verliefd op de arme muziekleraar Edward en staat voor een hartverscheurende keuze.
“Het leek wel of hij betoverd was en of hij, toen hij zich daarvan bewust werd, ervoor koos zich niet te verzetten maar zich eraan over te geven, de wereld die hij meende te kennen te verruilen voor een andere, en dat allemaal omdat hij wilde proberen niet de mens te zijn die hij in werkelijkheid was, maar de mens die hij in zijn dromen was.”
Pandemie
In 1993 gaat Manhattan gebukt onder een aidsepidemie. De jonge David Bingham, juridisch assistent en afstammeling van een Hawaiiaanse koning, woont samen met z’n rijkere en oudere partner Charles. Hij worstelt met zijn verleden en de moeilijke relatie met zijn vader. Een belangrijk deel van dit verhaal speelt zich af op Hawaïi waar je kennismaakt met de familie van David. In het derde en langste ‘boek’ neemt de auteur je mee naar een dystopische wereld. Charlie woont anno 2093 samen met haar man in het totalitaire New York. Ze werd ernstig ziek tijdens de pandemie van 2070 en ondervindt daar nog steeds de gevolgen van. Haar grootvader Charles, een bekende viroloog, is enkele jaren geleden overleden en ze mist hem enorm. Ze ontmoet de mysterieuze David die beweert haar te kunnen redden. Via de correspondentie tussen Charles en z’n beste vriend Peter duik je terug in het verleden en ontdek je de tragische familiegeschiedenis van Charlie. De wereld die Yanagihara in het derde boek schetst wordt geteisterd door geweld, hittegolven, overstromingen en pandemieën. In elke verhaallijn speelt een virus een prominente rol. Belangrijk om te weten is dat Yanagihara dit boek schreef voor de uitbraak van de coronapandemie. Naar het paradijs is in vele opzichten een visionaire roman, een klepper die ons waarschuwt voor de uitzichtloze toekomst waar we dreigen op af te stevenen.
“Het virus onthulde wie we werkelijk waren, het legde de fabeltjes bloot die we allemaal over ons leven hadden verzonnen. Het toonde aan dat vooruitgang en tolerantie niet vanzelf leiden tot meer vooruitgang en tolerantie. Het toonde aan dat goedheid niet leidt tot meer goedheid. Het toonde aan hoe broos de poëzie van ons leven werkelijk is – het wees ons erop dat vriendschap fragiel en voorwaardelijk is, dat partnerschap afhankelijk is van de context en de omstandigheden. Hoeveel wetten we ook maken, hoeveel overeenkomsten we ook sluiten, hoeveel liefde er ook in ons zit, niets is zo sterk als onze eigen drang om te overleven of – voor degenen onder ons met een groter hart – de drang om onze naasten, wie dat ook mogen zijn, te helpen overleven.”
Het paradijs
De drie boeken in Naar het paradijs zijn verbonden door rode draden, terugkerende elementen en thema’s als homoseksualiteit, eenzaamheid, (familie)relaties en de kloof tussen arm en rijk. De hoofdpersonages zoeken naar liefde en verbinding, ze streven naar vrijheid en gaan allemaal op zoek naar het paradijs. De verhalen hebben een open einde, je komt dus niet te weten of de personages hun paradijs ook vinden. De roman zet een denkproces op gang en weet vaak te begeesteren. Jammer genoeg zitten er ook veel langdradige passages en overbodige zijsprongen in het boek. Soms moest ik me er echt doorheen worstelen. De auteur schrijft helder en gedetailleerd. Sommige scènes zijn prachtig uitgewerkt, anderzijds mist het boek als geheel wat samenhang.
“Ik weet dat eenzaamheid niet volledig kan worden verdreven door de aanwezigheid van een ander, maar ik weet ook dat een metgezel als schild kan dienen; zonder zo iemand sluipt de eenzaamheid naar binnen als een spook dat door de ramen glipt, je keel in glijdt en je vult met een verdriet waar niets tegen is opgewassen”
Origineel en intrigerend
Hanya Yanagihara schreef met Naar het paradijs een intrigerende roman boordevol originele vondsten en interessante denkpistes. Haar sterkte schuilt in haar oog voor detail, in de manier waarop ze schrijft over menselijke relaties, ziekte en kwetsbaarheid. Fans van Een klein leven zullen misschien wat ontgoocheld zijn, want het is een totaal ander boek geworden. Haar vorige roman nam je mee op een emotionele rollercoaster, deze stelt vragen over onze huidige en toekomstige maatschappij. Wat kunnen we doen om onszelf en onze geliefden te beschermen? Welke vrijheden willen we daarvoor opofferen? Hoe ver gaat de overheid in het inperken van onze burgerrechten om een crisis het hoofd te bieden? Allemaal actuele vraagstukken die Yanagihara aanraakt zonder een standpunt in te nemen. Met haar boek nodigt ze je uit om zelf na te denken over hoe onze toekomstige samenleving er kan uitzien. Naar het paradijs is een experimentele, gelaagde roman over de eeuwige zoektocht naar een beter leven die net iets te veel ballast meesleurt.
2022 – Uitgeverij Nieuw Amsterdam – 672 blz. – Vertaling: Inger Limburg en Lucie van Rooijen