Sally Rooney (1991) is een Ierse schrijfster. Ze studeerde Engels aan het Trinity College in Dublin en behaalde ook een Master Amerikaanse literatuur. Ze debuteerde in 2017 met Gesprekken met vrienden. Een jaar later volgde haar tweede roman Normale mensen, later verfilmd tot een televisieserie waar Rooney zelf ook aan meeschreef. Prachtige wereld, waar ben je uit 2021 is haar derde roman. Sally Rooney is onmiskenbaar een hype, The New York Times noemde haar “de eerste grote millennial-auteur”. Eerder kreeg ze al de titel “de Salinger van de Snapchatgeneratie”. Met haar nieuwste werk bewijst ze opnieuw haar grote talent om de stem van een generatie te vertolken.
Achteruithollende planeet
In Prachtige wereld, waar ben je maak je kennis met vier prille dertigers. Alice is een succesvol romanschrijver die zich na een zenuwinzinking terugtrekt in een klein Iers kustdorpje. Via Tinder ontmoet ze Felix, een magazijnier uit het dorp. Eileen is de beste vriendin van Alice, ze woont in Dublin en werkt voor een literair tijdschrift. Ze herstelt van een pijnlijke relatiebreuk en zoekt opnieuw contact met haar jeugdvriend Simon, werkzaam als adviseur bij een politieke partij. De hoofdstukken spelen zich afwisselend af aan de Ierse westkust, waar je Alice en Felix volgt, en in Dublin, waar je in het leven van Eileen en Simon duikt. Later in het boek komen de vier hoofdpersonages ook samen. De hoofdstukken worden onderbroken door de lange e-mails die de twee vriendinnen elkaar sturen.
“Je moet weten dat onze mailwisseling mijn manier is om me aan het leven vast te klampen, er aantekeningen over te maken en daarmee iets van mijn – verder vrijwel waardeloze of zelfs helemaal waardeloze – bestaan op deze hard achteruithollende planeet vast te leggen…”
Introspectie
Rooney gebruikt in haar roman twee verschillende schrijftechnieken. Enerzijds leest het boek bijna als een filmscript. Rooney schrijft filmisch en observerend. Een alwetende verteller schetst de alledaagse gebeurtenissen in het leven van de personages: ze werken, gaan naar een feestje, ze praten met of net naast elkaar,… De dialogen zijn scherp en flitsend. Door de e-mails in het boek te introduceren is er anderzijds ook veel ruimte voor introspectie. Alice en Eileen reflecteren over hun eigen leven, maar ook over de grote problemen in de wereld: de kloof tussen arm en rijk, het consumentisme, de klimaatcrisis,… Deze afwisseling tussen licht en zwaar, tussen actie en reflectie zorg voor een mooi uitgebalanceerd geheel waar je als lezer volledig in kan verdwijnen.
“Volgens mij is dat de dominante betekenis van het woord ‘schoonheid’ in onze hedendaagse cultuur. Ik vind het veelzeggend dat die betekenis van het woord ‘schoonheid’ verwijst naar zoiets intens lelijks: plastic toonbanken in dure warenhuizen of goedkope drogisterijketens, kunstmatige parfums, nepwimpers, potten vol smeerseltjes. Nu ik erover nadenk, geloof ik dat de cosmetica-industrie niet alleen verantwoordelijk is voor een flink deel van de ergste lelijkheid die we om ons heen zien, maar voor het allerergste, onechtste esthetische ideaal, namelijk het ideaal van het consumentisme. Al die verschillende trends en modes vertegenwoordigen uiteindelijk hetzelfde principe: het principe van consumeren.”
Schrijverschap
Het schrijverschap is een belangrijk thema in deze roman. Het is al snel duidelijk dat het personage van Alice gebaseerd is op Rooney zelf. In haar boek onderzoekt ze welke rol literatuur speelt in haar leven, wat de tol is van de roem voor de bestsellerauteur die ze is. Ze schuwt daarbij de zelfspot en de kritiek op de zelfingenomen literaire wereld niet. Ze vraagt zich af wat de waarde van literatuur is in de huidige crisistijd, wat liefdesverhalen kunnen bijbrengen op een moment dat we de wereld om zeep aan het helpen zijn.
“Als ik terugkijk op de tijd waarin ik mijn boeken schreef, zie ik die als een goede periode in mijn leven, want ik had werk dat ik uit innerlijke noodzaak moest doen en ik deed het ook. Ik was doorlopend blut en eenzaam, ik had verschrikkelijke geldzorgen, maar ik had ook dat andere, dat deel van mijn leven dat geheim en beschermd was en waar mijn gedachten altijd weer naar terugkeerden, het was helemaal van mij. Het had iets van een liefdesrelatie, een verliefdheid, maar dan alleen met mezelf, ik had het helemaal zelf in de hand.”
Verbondenheid
Rooney bouwt – net zoals in haar eerste twee romans – haar verhaal volledig op rond de personages en hun onderlinge relaties. Alice, Felix, Eileen en Simon hebben verschillende achtergronden en karakters. Toch zijn er ook veel zaken die hen binden. Het zijn jonge mensen die heel hard op zoek zijn naar zichzelf. Ze worden geplaagd door eenzaamheid, zoeken voortdurend naar liefde, terwijl ze tegelijk heel veel schrik hebben om zich te binden. Hoofdstuk 23, dat zich afspeelt op de bruiloft van Eileens zus Lola, is een pareltje. Hier laat Rooney haar afstandelijke, observerende blik even los en zoomt ze in op de liefde tussen Eileen en Simon. Je reist terug naar het verleden, toen ze elkaar net leerden kennen, en je begrijpt hoeveel ze voor elkaar betekenen. Je kijkt recht in hun hart. En dan weet je het wel, die prachtige wereld uit de titel schuilt vooral in de verbondenheid tussen de personages.
“Het was zo rustgevend om gewoon naar hem te kijken, zijn elegante knappe gestalte die zich een weg baande door de diepblauwe vloeibare duisternis van december, zijn kalme eenzelvigheid, zijn in zichzelf gekeerdheid, en ze voelde zich zo gelukkig, zo dankbaar dat ze in dezelfde stad woonden, waar ze hem per ongeluk te zien kon krijgen, waar hij zoals nu zomaar kon verschijnen op het moment dat ze hem meer dan ooit wilde zien, iemand die al haar hele leven van haar hield. Al die dingen. En hun telefoongesprekken, de berichten die ze elkaar stuurden, de wederzijdse jaloezie, de jarenlange blikken, onderdrukte glimlachen, hun lexicon van kleine aanrakingen.”
Toptalent
Prachtige wereld, waar ben je is een fantastisch boek. Het gaat over liefde, seks en vriendschap. Het gaat over aantrekking en afstoting, over eenzaamheid en de wereld waarin we leven. Prachtige wereld, waar ben je vertelt het verhaal van vier jonge mensen, waar je ondanks hun gebreken en irritante kantjes toch van gaat houden. Het zijn vier kleine levensverhalen die mooi samenvloeien tot een teder geheel. Sally Rooney is wel degelijk een toptalent. De manier waarop ze de eenzaamheid, vervreemding en onmacht van een generatie weet te vatten is echt knap. Ze geeft blijk van een enorm psychologisch inzicht in haar personages. En ja, af en toe gaat ze de intellectualistische toer op, wat niet iedereen zal weten te smaken. Toch is Prachtige wereld, waar ben je een gevoelige en meeslepende roman die van begin tot einde blijft boeien. Wat mij betreft haar beste tot nu toe.
“Gaat het nu voortaan ons hele verdere leven zo? Dat de tijd oplost in een dikke donkere mist, dat dingen die vorige week zijn gebeurd jaren geleden lijken terwijl dingen van vorig jaar gisteren lijken te zijn gebeurd? Ik hoop maar dat dat een bijeffect van de lockdown is en niet gewoon een gevolg van het ouder worden.”
2021 – Ambo| Anthos – 334 blz. – Vertaling: Gerda Baardman en Jan de Nijs