Jonathan Coe (1961) is een succesvol Engels schrijver. Hij woont en werkt in Londen en is bekend van romans als Het moordend testament, De Rotters Club en de Brexitroman Klein Engeland. Hij had aanvankelijk muzikale ambities en speelde in de jaren ’80 in een band. Vanaf 1987 richtte hij zich op het schrijven van romans. Jonathan Coe heeft een realistische en tegelijk humoristische stijl. Hij verweeft vaak politieke en maatschappelijke thema’s in zijn werk. Meneer Wilder en ik wordt beschouwd als een van zijn beste werken tot nu toe.
Zeepbel van geluk
Calista Frangopoulo is een jonge Grieks-Britse vrouw die in de zomer van 1976 met de rugzak door de Verenigde Staten reist, van de oostkust naar de westkust. In Beverly Hills ontmoet ze de beroemde Hollywoodregisseur Billy Wilder, die op dat moment samen met zijn trouwe vriend en scenarioschrijver Iz Diamond plannen smeedt voor een nieuwe film: Fedora. Terug in Griekenland wordt Calista gevraagd als tolk voor de opnamen van de film op het Griekse eiland Korfoe. Ze stapt in een avontuur dat haar leven verandert en haar uiteindelijk ook naar München en ¨Parijs brengt. In deze coming-of-ageroman wordt Calista geportretteerd als een rustige, ietwat in zichzelf gekeerde, getalenteerde jonge vrouw. Calista is enig kind, ze groeit op in een “kleine zeepbel van geluk”. Ze houdt van klassieke muziek, speelt piano en schrijft zelf ook muziekstukken.
“Misschien was dit wel mijn lot, om altijd alleen te zijn: die treurige, overdreven dramatische gedachte kwam bij me op, en op een paradoxale manier bood die ook een soort troost, het verzoende me met wat op dat moment de kern van mijn aard leek te zijn: in mezelf gekeerd, melancholiek en alleen.”
Jochies met baarden
Vanuit Londen blikt Calista terug op haar leven en haar onvergetelijke tijd in het gezelschap van Billy Wilder en de filmcrew. Ooit was ze een succesvol filmcomponist, maar de laatste tijd is er geen vraag meer naar haar muziek. Nu ook haar tweelingdochters hun vleugels uitslaan heeft ze het gevoel dat haar leven voorbij is. Calista ontmoet Billy Wilder in de nadagen van zijn carrière. Hij won zijn eerste Oscar net na de Tweede Wereldoorlog met The Lost Weekend. Met films als Sunset Boulevard en Some Like It Hot werd hij wereldberoemd. In de jaren ’70 is hij al lang niet meer de populaire Hollywoodregisseur die hij ooit was. Voor zijn film Fedora is hij afhankelijk van Duitse investeerders. De nieuwe generatie filmregisseurs – Spielberg, Scorsese en Coppola – zijn nu de Hollywoodsterren. Wilder en Diamond noemen ze steevast “die joches met baarden”.
“Grote genade, die film met die haai. Wanneer houden de mensen eindelijk eens op over die film met die haai? Die verdomde haai heeft in de VS meer geld opgeleverd dan enige andere Hollywoodfilm. Zelfs Monroe, zelfs Scarlett O’Hare hebben niet zoveel opgeleverd als die haai. En nu wil elke achterlijke studiobaas in de stad meer films met haaien. Zo zit de denkwereld van die mensen in elkaar. We hebben honderd miljoen verdiend met die haai, dus moeten we meer haaien hebben, grotere haaien, gevaarlijkere haaien. Ik kwam met het idee voor een film die Jaws in Venetië heette. met allemaal gondels die heen en weer varen over het Canal Grande, met een heel stel Japanse toeristen, en dan worden ze aangevallen door een stuk of honderd haaien.”
Filmscenario
Middenin het boek schakelt Coe plots een versnelling hoger. Tijdens een etentje in München neemt Billy Wilder zijn tafelgenoten mee op een duistere trip door zijn verleden. Zijn tragische familiegeschiedenis wordt verteld in de vorm van een filmscript, een originele twist die uitstekend blijkt te werken. Billy Wilder, van Joodse afkomst, ontvlucht in zijn jonge jaren noodgedwongen Berlijn. Via Parijs en Londen komt hij uiteindelijk in Hollywood terecht. In het filmscenario komt de gruwel van de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust op meesterlijke wijze tot leven.
“Hij is dol op Amerika. Hij vindt het er verschrikkelijk, maar hij houdt er ook van. Maar hij houdt ook van Europa. En hij haat het ook. Hij is een vat vol tegenstrijdigheden. Misschien dat hij daarom de behoefte heeft om verhalen te vertellen. Heel goede verhalen. Er zitten bepaalde kanten aan hem die…in Europa tot leven komen, kanten die je niet zo duidelijk ziet als hij in Hollywood is.”
Perfect in balans
Meneer Wilder en ik is een ontspannende, escapistische roman die je perfect kunt verteren vanuit je strandstoel of hangmat. Achter dit vlot leesbare verhaal gaat echter wel een intelligente plot en een behoorlijke dosis melancholie schuil. Het verglijden van de tijd, de tragiek van het ouder worden en de vergankelijkheid van roem en succes zijn de centrale thema’s in deze roman. Desondanks zit het boek ook boordevol humor. Enkele bekende figuren uit de filmwereld kregen een gastrol in het verhaal. Hilarisch zijn de fragmenten met Al Pacino, die zelfs in de duurste restaurants ter wereld een cheeseburger bestelt. Meneer Wilder en ik is een originele liefdesverklaring aan de film die elke filmliefhebber zeker zal bekoren. Jonathan Coe mixt feiten en fictie, humor en ernst en verschillende literaire genres tot een unieke cocktail. Meneer Wilder en ik is perfect in balans, een topper die je niet mag laten liggen.
2021 – De Bezige Bij – 262 blz. – Vertaling: Otto Biersma