Tove Ditlevsen (1917-1976) was een Deense schrijfster, vooral bekend om de autobiografische Kopenhagen-trilogie, waarvan Kindertijd uit 1967 het eerste deel is. Daarin beschrijft ze hoe ze opgroeide in een volkswijk in Kopenhagen in de jaren ’20 van de vorige eeuw. De volgende twee delen, Jeugd en Afhankelijkheid, zijn inmiddels ook in het Nederlands vertaald. Tove Ditlevsen bracht naast haar autobiografisch werk verschillende romans en poëziebundels uit. Ze kende een turbulent leven en overleed in 1976 aan een overdosis slaappillen. In literaire kringen werd ze vaak als een buitenbeentje beschouwd, toch wordt ze nu overal erkend als één van de grootste Deense auteurs.
Eenzaamheid
In Kindertijd pent Tove Ditlevsen haar vroegste herinneringen neer. Haar kindertijd is donker als de nacht en ontzettend eenzaam. Als Tove zeven jaar oud is krijgt haar vader zijn ontslag als fabrieksarbeider en wordt het gezin geconfronteerd met armoede in al haar facetten. De auteur brengt met haar treffende beschrijvingen de ruwe buurt Vesterbro en haar bewoners tot leven. Als kind is Tove al snel getuige van hun problemen: geweld, buitenechtelijke relaties en alcoholisme. Tove’s enige vriendin is Ruth, met wie ze weleens snoep steelt, maar eigenlijk zoekt ze liever het gezelschap op van de boeken die ze van haar vader krijgt of zoekt ze troost in het schrijven van gedichten.
“Geen enkele volwassene kan het lied in mijn hart en de woordenslingers in mijn ziel verdragen.”
Ontluikend schrijverschap
De auteur zoomt in dit dunne boekje dieper in op de verhoudingen binnen het gezin. Tove heeft een moeilijke relatie met haar wispelturige moeder en kijkt enorm op naar haar oudere broer, die haar uitlacht wanneer hij voor het eerst haar gedichten leest. Het ontluikend schrijverschap is een belangrijk thema in Kindertijd, maar als meisje, in die tijd én in het arbeidersmilieu waarin ze opgroeit, is het zeker geen evidentie om haar schrijversaspiraties waar te maken. In haar jonge jaren krijgt Tove dus vooral te maken met afwijzing en teleurstelling.
“Het laatste voorjaar van mijn kindertijd is koud en winderig. Het smaakt naar stof en ruikt naar pijnlijke breuken en verandering.“
Prachtige beelden
Kindertijd is een meedogenloos en donker boek, maar tegelijk is het zeer poëtisch geschreven. Voor de prachtige beelden alleen al moet je dit boekje absoluut lezen. Tove Ditlevsen heeft een eigenzinnige, no-nonsense schrijfstijl, wat zeker bijdraagt tot de authenticiteit van haar werk. De opbouw is vrij fragmentarisch, met willekeurige gebeurtenissen die als los zand aan elkaar lijken te hangen. Toch heb ik genoten van de schitterende taal en werd mijn nieuwsgierigheid voldoende geprikkeld om ook naar de volgende delen van deze trilogie te grijpen.
“Ik lees in mijn poesiealbum terwijl de nacht langs het raam wandelt en zonder dat ik het doorheb, glijdt mijn kindertijd stilletjes naar de bodem van mijn herinneringen, die bibliotheek van het gemoed, waaruit ik voor de rest van mijn hele bestaan kennis en ervaring zal opdiepen.”
2020 – Das Mag – 143 blz. – Vertaling: Lammie Post-Oostenbrink