De Britse auteur Bernardine Evaristo (1959) woont in Londen en schreef al verschillende romans, essays, kortverhalen en theaterstukken. In 2019 won ze de Booker Prize voor Meisje, vrouw, anders. Ze deelde de prestigieuze prijs met Margaret Atwood (De testamenten). Dit is het eerste boek dat ik in 2021 uitlas, en ik kan het met geen enkel ander boek vergelijken. Deze roman is werkelijk uniek qua vorm en inhoud.
Verbondenheid
In Meisje, vrouw, anders volg je twaalf gekleurde personages die allemaal op zoek zijn naar iets: liefde, succes, begrip, een plek in de samenleving, antwoorden op onopgeloste vragen uit het verleden,… De verhalen van de sterk uitgewerkte personages worden verdeeld over vier hoofdstukken. In elk hoofdstuk komen drie bijzondere vrouwen aan bod die nauw met elkaar verbonden zijn, bijvoorbeeld door een familie- of vriendschapsband. Gaandeweg ontdek je echter ook verbanden tussen de personages over de hoofdstukken heen. Evaristo slaagt erin om hen op ingenieuze wijze samen te brengen en toont zo aan hoe we door talloze onzichtbare draadjes met elkaar verbonden zijn in een verdeelde wereld.
Experimentele schrijfstijl
De auteur laat in haar roman hoofdletters en interpunctie achterwege. Het went snel en draagt bij tot haar flitsende schrijfstijl. Evaristo goochelt met woorden, schrijft fantastische dialogen en creëert levensechte personages. Als lezer reis je mee in het hoofd van de vrouwen, verdwaal je in een continue stroom van ideeën, observaties, herinneringen en dromen. Je zou dit een feministisch boek kunnen noemen, maar het is zoveel meer dan dat. In Meisje, vrouw, anders komen tal van actuele thema’s en taboes aan bod (racisme, genderidentiteit, seksueel en huiselijk geweld, overspel, armoede en sociale ongelijkheid,…).
“mijn moeder had een baan van acht uur per dag, voedde vier kinderen op, bestierde het huishouden, zorgde dat elke avond het eten voor de patriarch op tafel stond en dat zijn overhemden ‘s ochtends gestreken waren
ondertussen was hij de hort op om de wereld te redden
zijn enige huishoudelijke taak was vlees halen bij de slager voor de zondagslunch – als een moderne stadse versie van de jager-verzamelaar“
Diversiteit en gelijkheid
De twaalf vrouwen zijn erg divers, ze variëren in leeftijd en bekleden verschillende posities op de sociale ladder. Het enige wat ze gemeen hebben is dat ze gekleurd zijn en vaak Afrikaanse roots hebben. De centrale figuur in het boek is Amma, een theaterregisseur van een jaar of vijftig. Je leert haar kennen op de avond dat haar toneelstuk in première gaat in het Londense National Theatre. Daarna maak je kennis met Amma’s dochter Yazz en haar vriendin/ ex-zakenpartner Dominique. Vervolgens passeren onder meer een geëngageerde lerares, een non-binaire socialmedia-influencer en een 93-jarige boerin. Nadat je de personages uitgebreid leert kennen in de eerste vier hoofdstukken, komen ze ongeveer allemaal samen in het vijfde hoofdstuk, dat zich afspeelt op de afterparty van Amma’s toneelstuk.
“tegenwoordig speelt ze vrijwillig mee in de kakofonie van Londens drukste station waar jaarlijks bijna honderdvijftig miljoen paar voeten doorheen denderen, het anonieme convergentiepunt van de forenzen die genetisch gezien voor 99,9 % identiek zijn aan elkaar, ongeacht hun visuele verpakking, ongeacht hun psychologische bedrading – vol knopen, kluwens, kortsluiting en met gevaar voor elektrocutie
allemaal even beheerst, gezicht in de plooi, alles onder controle, zo keurig aangepast dat ze zich op deze maandagochtend in het openbaar presenteren als verstandige leden van de samenleving en alle tragiek binnenhouden”
Unieke leeservaring
De rijkdom aan thema’s, de intelligente opbouw van het verhaal en de wervelende schrijfstijl maken van Meisje, vrouw, anders een unieke leeservaring. Het is een urgent boek dat je wakker schudt en niet meer loslaat. Hoewel Evaristo sommige passages gerust had mogen schrappen, vind ik dit toch een meer dan terechte winnaar van de Booker Prize.
2020 – Uitgeverij De Geus – 493 blz. – Vertaling: Lette Vos en De Geus BV