Ilja Leonard Pfeijffer is een Nederlands dichter en schrijver die in het Italiaanse Genua woont. Hij schreef al een veertigtal boeken, waaronder het bekroonde La Superba. Eind 2018 kwam Grand Hotel Europa uit, een ambitieuze, grootse roman over massatoerisme, immigratie en de Europese identiteit.
Taalvirtuoos
Er zijn weinig schrijvers die de Nederlandse taal zo naar hun hand weten te zetten als Pfeijffer. Hij is een ware taalvirtuoos die speelt met prachtige lange volzinnen en originele metaforen. Hij hanteert een bombastische stijl die erg goed past bij de thematiek en de sfeer van deze roman. Ergens in het boek verwoordt hij het zo:
“Ik moet de klassieke vormen en zucht naar monumentale perfectie niet mijden uit angst om niet modern te lijken, maar de moed hebben om de tijd waarin ik leef te vatten in marmeren zinnen, bronzen woorden en beelden van goud, zilver en jade, en met de beste middelen en materialen uit het verleden een gedenkteken op te richten voor het nu.”
Het boek lijkt soms autobiografisch van opzet, Pfeijffer gebruikt zijn eigen naam, hij vertelt over zijn woonplaats Genua, zijn schrijverscarrière en zijn liefde voor een Italiaanse vrouw. Hij speelt met de lezer en slaagt erin verschillende verhaallijnen en genres met elkaar te verbinden. Op het einde komen al die elementen mooi samen. Hier en daar is er wel eens een mindere passage, die gekunsteld of zelfs een tikkeltje arrogant overkomt. Maar dan slaagt Pfeijffer er meteen weer in om dat om te draaien met een satirische of komische twist.
Vergane glorie
In de roman trekt het hoofdpersonage Ilja zich terug in Grand Hotel Europa om een boek te schrijven over zijn stukgelopen relatie met Clio. In de oneven hoofdstukken verblijf je samen met Ilja in het hotel en leer je de kleurrijke figuren kennen die er werken of verblijven. Zo maak je al op de eerste pagina kennis met piccolo Abdul, een jonge vluchteling wiens verhaal Ilja meteen intrigeert. Meneer Montebello is de majordomus (een soort maître d’hôtel) van dienst. Hij hecht veel belang aan de traditie en grandeur van het hotel. De prachtige beschrijvingen van de verschillende ruimtes en de personages die er verblijven zijn zorgvuldig neergeschreven. Het lijkt alsof je er zelf te gast bent.
“Hier was de tijd blijven zweven in melancholie en heimwee naar de droom van een schaduw van een rinkelend verleden.”
Grand Hotel Europa kan je het best omschrijven als vergane glorie. De nieuwe Chinese eigenaar, meneer Wang, doet er echter alles aan om het hotel in ere te herstellen en nieuwe gasten aan te trekken. De clash tussen traditie en vernieuwing zorgt soms voor komische passages. Ik denk daarbij spontaan aan het ontwaken van de waternimf, de nieuwe kroonluchter met Swarovski-kristallen (én discostand) of de Engelse pub.
Venetië
In de even hoofdstukken reis je door Ilja’s recente verleden en duik je in het verhaal dat Ilja construeert op zijn hotelkamer. In Genua leert Ilja kunsthistorica Clio kennen. Ze starten een passionele relatie en verhuizen omwille van Clio’s werk naar Venetië. In stijlvol gecomponeerde zinnen leidt Pfeijffer de lezer rond in Venetië, een openluchtmuseum met meer toeristen dan inwoners, en bezingt hij zijn liefde voor Clio.
“Op de muziek van haar gedachten begon ze het moment te strelen met de dans van haar gedecideerd gebarende handen.”
Massatoerisme
Er zijn enkele interessante zijsprongen in dit boek. Zo gaan Clio en Ilja samen op zoek naar een verdwenen schilderij van Caravaggio. Hun (breed uitgesmeerd) onderzoek brengt hen tot in Portovenere en zelfs in Malta. De kunstwerken zijn erg gedetailleerd beschreven en het onderzoek voegt een vleugje mysterie toe aan het verhaal. Ook mooi uitgewerkt zijn de stukken waarin Ilja met een team van filmmakers research doet voor een documentaire over massatoerisme. Zijn ideeën over dit onderwerp komen vaak aan bod. Als hij tafelt met de Pool Patelski, één van de vaste gasten in Grand Hotel Europa, filosofeert hij graag over dit thema. Veel van die interessante beschouwingen kwamen in mijn notitieboekje terecht.
“Vroeger was vakantie een rustperiode. Tegenwoordig is het een gelegenheid tot zelfprofilering die niet gemist mag worden. De tijd dat we de vakantie beschouwden als een periode van ledigheid en ontspanning is voorbij. Wanneer we op reis zijn, zijn we op zoek naar de unieke, authentieke ervaring. Daarbij treden de anderen, die eveneens op zoek zijn naar de unieke, authentieke ervaring, op als stoorzender, want hun aanwezigheid is voldoende om te verhinderen dat onze ervaring uniek en authentiek is.”
Fijn verblijf
Grand Hotel Europa is een indrukwekkende en intelligente roman die een mooi beeld schetst van het Europa van de eenentwintigste eeuw en je blik op toerisme en migratie verruimt. De barokke stijl zal sommige lezers misschien afschrikken, maar door de afwisseling tussen de verschillende verhaallijnen leest deze roman van 547 bladzijden toch erg vlot. Ik verbleef met veel plezier in Grand Hotel Europa.
2018 – Uitgeverij De Arbeiderspers – 547 blz.