New Yorker Paul Auster heeft al een omvangrijk oeuvre bij elkaar geschreven, maar je mag 4321 gerust zijn magnum opus noemen. Hij presenteert vier verhalen voor de prijs van één in dit boek uit 2017 dat ruim 900 bladzijden telt. In het eerste hoofdstuk maak je kennis met Archie Ferguson, enig kind van Rose Adler en Stanley Ferguson. Na het relaas van de ontmoeting van Rose en Stanley en de geboorte van hun zoon, splitst het verhaal zich op in vier verschillende verhalen: de vier mogelijke levens van Archie. Een interessant uitgangspunt dat Auster op indrukwekkende wijze uitwerkt.
Ode aan het schrijverschap
De vier verhalen zijn verschillend, maar toch ook gelijklopend. Literatuur, film, politiek, sport, familiebanden, relaties en seksualiteit spelen een belangrijke rol in de vier levens van Archie. Auster verweeft behoorlijk wat autobiografische elementen in de roman (zoals zijn passie voor Frankrijk en zijn fascinatie voor honkbal). In elk van de vier levens staat ook de liefde voor het geschreven woord centraal. In het ene leven vertaalt Archie gedichten, in een andere gedaante schrijft hij verhalen of is hij journalist. 4321 is dus in zekere zin ook een ode aan het schrijverschap en de literatuur.
Keuzes
De gelijkenissen en verschillen in de vier verhalen staan symbool voor de keuzes die het leven vormgeven. Keuzes die je zelf maakt of die mensen rondom je maken zijn bepalend voor jouw levensloop. Maar zoals in de meeste van Austers boeken speelt ook hier het toeval een belangrijke rol. Je kent nooit op voorhand alle mogelijke gevolgen van je keuzes, en kleine, toevallige gebeurtenissen kunnen je leven onherroepelijk veranderen.
“De tijd bewoog zich in twee richtingen, omdat elke stap in de toekomst een herinnering meebracht aan het verleden, en al moest Ferguson nog vijftien worden, hij had al genoeg herinneringen verzameld om te weten dat de wereld om hem heen voortdurend vanuit zijn innerlijke wereld werd vormgegeven, zoals de manier waarop iedereen de wereld ervoer ook vanuit de eigen herinnering werd vormgegeven, en dat hoewel alle mensen onderling verbonden waren door de gezamenlijke gedeelde ruimte, hun reis door de tijd toch steeds een andere was, wat inhield dat iedere mens weer in een iets andere wereld leefde.”
De sixties
De band met Amy Schneiderman (de ene keer is ze zijn geliefde, de andere keer zijn nicht of zijn halfzus) is een bepalende factor in Archie’s leven: Amy is een luisterend oor, een steun en toeverlaat, een bron van verdriet en verlangen. Samen met Archie en Amy reis je door de tijd. Het boek neemt je mee op sleeptouw, naar het New York en Parijs van de jaren ‘60. De Vietnamoorlog, de rassenrellen en de studentenprotesten op de universiteit spelen allen een prominente rol in de roman, al vind ik dat de opstand aan de universiteit iets te breed wordt uitgesmeerd.
Verhalenweb
Auster schotelt je met 4321 een ingenieus web van verhalen voor en vraagt concentratie en doorzettingsvermogen in ruil. De vier verschillende verhaallijnen brengen je soms in verwarring. Verlies je echter niet in de details en de vele zijsprongetjes, maar laat je meeslepen en ontdek zoetjesaan de ware schoonheid van deze lang uitgesponnen coming-of-age roman. Als je leesroes langzaam uitdooft zal je misschien net als ik met een nostalgisch gevoel terugdenken aan deze verrukkelijk lange leesmarathon.
2017 – Uitgeverij De Bezige Bij – 941 blz. – Vertaling: Ronald Vlek